Organizacja Międzyzakładowa NSZZ "Solidarność" Banku Millennium

Dodatkowym organem, czuwającym nad kwestią przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jest Społeczny Inspektor Pracy. O jego roli często się zapomina, tymczasem w polskim systemie prawnym istnieje nawet specjalnie dedykowana mu ustawa.

Kim jest społeczny Inspektor Pracy?

To pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu.

Zakładowe organizacje związkowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem pracy może być również pracownik zakładu niebędący członkiem związku zawodowego.

Społeczny inspektor pracy może być wybrany lub odwołany przez pracowników zakładu pracy. Społeczni inspektorzy pracy wybierani są na okres 4 lat. Wybory przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe. W przypadku gdy sip nie wywiązuje się ze swoich obowiązków może zostać, na zasadach określonych w ustawie, odwołany przed upływem okresu, na który został powołany.

Czym zajmuje się społeczna inspekcja pracy?

W oparciu o przepisy ustawy o społecznej inspekcji pracy, podmiot ten jest służbą społeczną, pełnioną przez pracowników. Ma ona na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników w danym zakładzie. Kierują nią zakładowe organizacje związkowe.

Jakie są zadanie społecznego inspektora pracy?

Społeczny inspektor pracy ma 7 zasadniczych zadań:

1. kontroluje stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bhp,

2. kontroluje przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bhp, uprawnień pracowników, związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, a także urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

3. uczestniczy w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów, dotyczących ochrony środowiska naturalnego,

4. bierze udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, analizuje przyczyny powstawania chorób zawodowych i innych schorzeń, wywołanych warunkami środowiska pracy,

5. uczestniczy w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy,

6. opiniuje projekty planów poprawy warunków bhp i kontroluje realizację tych planów,

7. natomiast podejmuje działania na rzecz aktywnego udziału pracowników w kształtowaniu właściwych warunków bhp.

Kto może zostać społecznym inspektorem pracy?

Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu.

Osoba, pełniąca tę funkcję, powinna posiadać niezbędną znajomość zagadnień, wchodzących w zakres działania społecznej inspekcji pracy.

Poza tym społeczny inspektor pracy powinien posiadać co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której należy i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie. Społecznych inspektorów pracy powołują i odwołują sami pracownicy.

Jakie są uprawnienia społecznego inspektora pracy?

W oparciu o przepisy ustawy o społecznej inspekcji pracy, ma on prawo wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy dla wykonywania swoich zadań. Poza tym może żądać wszelkich informacji i dokumentów, dotyczących funkcjonowania zakładu pracy, wchodzących w zakres jego działania.

Społeczny inspektor pracy jest zatem podmiotem o bardzo szerokich uprawnieniach i kompetencjach. Środkiem prawnym, jakim dysponuje społeczny inspektor pracy jest zalecenie.

Może ono dotyczyć usunięcia w określonym terminie stwierdzonych uchybień bądź też wstrzymania pracy urządzeń lub określonych robót w przypadku bezpośredniego zagrożenia mogącego spowodować wypadek przy pracy.

Zalecenie nie jest decyzją administracyjną, lecz jest to forma władczego działania zakładowego społecznego inspektora pracy wobec pracodawcy, który ma obowiązek zapewnić jego wykonanie.

Zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać, co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której należy zakład, i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie oraz powinien posiadać niezbędną znajomość zagadnień wchodzących w zakres działania społecznej inspekcji pracy.

W celu ochrony prawnej ustawa przewiduje, iż zakład pracy nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem pełniącym funkcję społecznego inspektora pracy w czasie trwania kadencji oraz w okresie roku po jej wygaśnięciu, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (np. ewidentne przekroczenie uprawnień lub stwierdzenie stanu nietrzeźwości w pracy).

Społeczni Inspektorzy Pracy współdziałają z Państwową Inspekcją Pracy (PIP)
i innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy.